Met de overgang van analoge toestellen naar digitaal veranderen de “regels” met de komst van UHD (en 4K) gaan er meer dingen veranderen. Zoals jullie weten proberen wij altijd voorop te lopen met deze aanpassingen, aangezien we veel vragen krijgen over de gamma materie en vooral de nieuwe norm wil ik een kleine uitleg geven..
In het verleden zijn we opgezadeld met een gamma curve, dit had (in het kort) te maken met de manier waarop tape en CRT samen moesten werken en het idee was om zoveel mogelijk goede kwaliteit zwart levels te behouden zonder al te veel ruis.
De gamma instellingen zijn altijd afhankelijk geweest van het materiaal en bij projectie (en kleine displays in mindere mate) de ruimte maar ook van het bron materiaal, bij de REC709 kleurspace was de gamma bv in het laag al wat anders dan bij de oude vertrouwde REC601.
Normaliter werkte we altijd met gamma instellingen tussen de 2.2 en 2.35 echter.
Hier zijn echter verschillende meningen en mythes over.
Bij bv REC709 is er wel een standaard van Encoding (het maken van) maar geen standaard voor Decoding, met andere woorden er is geen vast gelegde standaard.
Bij de computer standaarden is dit wel het geval, sRGB heeft bv veel raakpunten met de REC709 standaard maar heeft wel volledig vastgestelde normen. Je zou kunnen zeggen “waarom neem je dan niet die waardes over voor de REC709?”.
Daarvoor moet je eigenlijk weten hoe die gamma tot stand komt.
Veel mensen (vooral mensen die net met kalibreren beginnen) denken dat de gamma over de gehele lijn 2.2 moet zijn, dit is echter niet waar, als we even kijken naar de sRGB waardes bij dan is het gemiddelde wel degelijk 2.2 maar is er een hoger gamma bij de witpunten en een lager gamma bij de zwart gedeeltes. Dit is op zich een aanpak die erg goed werkt voor de omgeving waarin je naar een monitor kijkt, maar dat is radicaal anders dan een home theater omgeving natuurlijk, een HT is vaak volledig donker of in ieder geval erg verduisterd waar een computer omgeving vaak meer achtergrond verlichting heeft.
Andere mensen beginnen met een gamma van 2.4.
Dit komt van het “verhaal” dat BD gemasterd zou worden op een gamma van 2.4.
Ook dit is niet helemaal waar, als je een gamma van 2.4 zou gebruiken zou je een behoorlijk contrast rijk beeld zien, maar het zwart detail zal behoorlijk weggedrukt worden en je zou een beeld overhouden dat niet bepaald plezierig is om naar te kijken.
Om deze “verwarring” weg te halen is er de BT1886 norm, deze gaat uit van een gamma die begint bij 2.4 en daarna aangepast word aan de capaciteiten van de display, met andere woorden “wat is het zwart level en wat is de maximale lightoutput”, hier word een variabele gamma van berekenend waardoor je uiteindelijk het plaatje ziet zoals het bedoeld is.
In theorie zou een strakke 2.4 gamma kunnen bestaan, maar nog niet vandaag…. het zou een toestel moeten zijn met een absoluut zwart level en oneindig contrast…. en jammer genoeg zijn we daar nog lang niet.
De uiteindelijke curve zal dan ook nog steeds bestaan uit een hogere gamma aan het witgedeelte en een lagere gamma in het zwart.
Bij onze calibraties proberen we altijd uit te gaan van de BT1886 norm maar vaak is dit erg moeilijk omdat toestellen dit vaak niet of nauwelijks ondersteunen, veel toestellen hebben alleen gamma presets of bieden gamma instellingen die vaak maar half of niet goed werken, of waar andere concessies gedaan moeten worden.
In het verleden zaten alle instellingen verborgen in een service menu en was er vaak geen CMS, in de moderne tijd hebben we eigenlijk altijd de grayscale instellingen, en in een groot gedeelte van de toestellen nu ook CMS, gewoon in het user menu, dit is een enorme vooruitgang. Het is dan ook fijn dat nu ook met gamma er veranderingen aankomen. Zowel Panasonic als LG zullen in hun aankomende generaties meer gaan werken met het BT1886 gamma protocol waardoor het voor ons makkelijk zal worden om naast de grayscale en CMS nu ook de gamma nog meer te verfijnen.
Natuurlijk is alle apparatuur en software van ITC Home Theater hier helemaal klaar voor.
